کیست شکلاتی چیست؟

کیست شکلاتی یکی از انواع کیست‌های تخمدان است که با خون پیر و فرسوده پرشده است و پزشکان به آن اندومتریوما هم می‌گویند. این کیست سرطانی نیست اما آن‌قدر شدید هست که روی بارداری افراد تأثیر بگذارد. در 20 تا40 درصد مبتلایان به اندومتریوز کیست شکلاتی تشکیل می‌شود. در این مقاله به بررسی علل ، علائم ، درمان کیست‌های شکلاتی و راه‌های تأثیر اندومتریوز و کیست‌های شکلاتی بر بارداری می‌پردازیم.

علل کیست شکلاتی

کیست‌های شکلاتی یک از علائم احتمالی اندومتریوز هستند و اندومتریوز باعث ایجاد کیست شکلاتی می‌شود. بافت اندومتر لایه داخلی رحم است و در طی اندومتریوز به بیرون از رحم رشد می‌کند. این بافت می‌تواند به تخمدان‌ها ، لوله‌های فالوپ و اندام‌های نزدیک مانند مثانه متصل شود.

اندومتریوز می‌تواند باعث قاعدگی‌های دردناک و سنگین شده و روی اندام‌های متأثر از آن آسیب وارد کند. پزشکان اندومتریوز را بر اساس اینکه چقدر در بدن گسترش پیداکرده باشند به چند مرحله تقسیم می‌کنند مرحله 3 و 4 شدیدترین حالت ممکن است و به‌احتمال‌زیاد در ایجاد اندومتریوماها نقش دارد.

اگر فرد مبتلابه اندومتریوز تحت درمان قرار نگیرد بیماری آن تشدید شده و کیست‌های شکلاتی تشکیل می‌شود. کیست‌های شکلاتی کیسه‌هایی پر از خون پیر و فرسوده هستند که بااتصال به تخمدان‌ها عملکردشان را مختل و یا متوقف می‌کنند. بنابراین این کیست‌ها می‌توانند مانع بارداری شود. دلیل ایجاد اندومتریوز مشخص نیست اما محققان اظهار دارند که استروژن نقش کلیدی دارد درحالی‌که این دلیل تنها در بعضی از افراد صدق می‌کند.

فاکتورهای خطر اندومتریوز و کیست شکلاتی شامل موارد است:
 ژنتیک: افرادی که سابقه خانوادگی اندومتریوز دارند به‌احتمال‌زیاد مستعد این بیماری هستند
 جریان رتروگراد(معکوس) قاعدگی: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که خون قاعدگی به‌جای خروج از واژن به عقب برگشته و به لوله‌های فالوپ می‌رسد.
 اختلالات سیستم ایمنی: بعضی از اختلالات سیستم ایمنی به‌خصوص بیماری خود ایمن ممکن است باعث اندومتریوز شود.
 صدمه و آسیب: آسیب به رحم و ساختارهای اطراف آن (مثل سزارین) خطر ابتلا به اندومتریوز را افزایش می‌دهد.

علائم بالینی کیست شکلاتی

تشخیص کیست‌های شکلاتی از طریق علائم بالینی غیرممکن است و پزشک باید با سونوگرافی تخمدان، آن‌ها را تشخیص دهد. به‌منظور تشخیص قطعی، یک پاتولوژیست ماهر باید نمونه بافت را زیر میکروسکوپ بررسی کند و اگر به تشخیص نرسند، پیشنهاد برداشت کیست به‌منظور بررسی بیشتر را می‌دهد.

علائم کیست شکلاتی مشابه علائم اندومتریوز است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
o دوره قاعدگی دردناک
o درد نامعلوم در ناحیه لگن بین دوره‌های قاعدگی
o درد هنگام رابطه جنسی
o مشکلات گوارشی
o حرکات دردناک روده
o دوره‌های شدید قاعدگی
o مشکل در بارداری

درمان کیست شکلاتی

درمان کیست شکلاتی به علائم و اهداف باروری بستگی دارد. اگر هدف بارداری باشد، درمان بر حفظ و تقویت بارداری تمرکز می‌کند. در برخی موارد پزشک توصیه می‌کند تا بیمار صبر کند تا رشد کیست را بررسی شود. علاوه براین، پزشکان ممکن است تحت شرایط خاصی کیست را بردارند.

این شرایط شامل موارد زیر است:
 کیست بسیار بزرگ باشد
 دوره‌های قاعدگی دردناک باشد
 علائم ناباروری وجود داشته باشد

بعد از جراحی، اندومتریوما و دیگر علائم بالینی ممکن است دوباره ظاهر شوند به همین دلیل بهروش‌های دیگری هم نیاز است. گاهی پزشکان با روش تخمدان برداری یا اوفورکتومی، تخمدان‌ها را برمی‌دارند تا علائم اندومتریوز کاهش یابد اما برای خانم‌هایی که قصد بارداری دارند پیشنهاد نمی‌شود. پزشک به کمک سونوگرافی احتمالاً می‌تواند یک کیست اندومتریوما را تشخیص دهد اما تنها با بررسی در زیر میکروسکوپ می‌تواند به تشخیص قطعی برسد. پزشک زمانی که کیست‌ها بزرگ‌تر از 4 سانتی‌متر هستند، آن‌هایی که رشد می‌کنند و یا هردو حالت را دارند برداشت می‌کند.

باروری

کیست‌های شکلاتی می‌توانند روی باروری تأثیر بگذارند. اندومتریوز می‌تواند بارداری را با سختی مواجه کرده و کیست‌های شکلانی هم آن را تشدید می‌کنند. ممکن است رشد اندومتر و التهاب اندومتریوما، لانه گزینی تخم بارورشده در رحم را با مشکل روبرو کند و حتی التهاب ممکن است به جنین در حال رشد هم آسیب بزند.

اندومتریوما تولید تخمک‌های سالم در تخمدان‌ها را سخت می‌کند. اگر تخمک‌گذاری کاهش یابد و یا تخمک‌ها سالم نباشند، شانس بارداری کاهش می‌یابد. اندومتریوما به‌طورقطع مانع بارداری نیست و بعضی از خانم‌های مبتلابه اندومتریوز شدید و کیست‌های شکلاتی نیز می‌توانند باردار شوند. بعضی از محققان فهمیدند که برداشت اندومتریوما باعث آسیب تخمدان‌ها و یا کمبود تخمک‌ها شده و درنتیجه مانع بارداری فرد خواهد شد.

اگر خانمی قصد انجام IVF داشته باشد برداشت کیست پروسه آن را سخت کرده و شانس بارداری زیادی ندارد اما اگر قصد انجام IVF نداشته باشد برداشت کیست شکلاتی باعث بهبود بارداری‌اش می‌شود. به همین دلیل حتماً با پزشک خود درباره مزایا و معایب جراحی بپرسید و مشورت کنید تا یک برنامه درمانی مختص خود داشته باشید.

کیست‌های شکلاتی غیر سرطانی هستند اما اندومتریوز باعث ایجاد این کیست‌ها شده و با خطر ابتلا به سرطان همراه است. افراد مبتلابه اندومتریوز با نسبت 1 به 42 مبتلابه سرطان تخمدان می‌شوند درحالی‌که این نسبت در کل جمعیت 1 به 76 است. به‌طورکلی پزشکان از افرادی که سابقه اندومتریوما یا اندومتریوز دارند درخواست می‌کند تا به‌طور متناوب غربالگری و آزمایش شوند.

کیست اندومتریوما در مراحل پیشرفته اندومتریوز تشکیل می‌شود. علاوه براین اندومتریوز پیشرفته مسبب مشکلات جدی همچون مشکل و تأخیر در بارداری، قاعدگی دردناک و تجربه درد در هنگام رابطه جنسی است. شایع‌ترین عارضه‌ی اندومتریوز و اندومتریوما ناباروری است. حدود 25 تا 50 درصد خانم‌های نابارور مبتلابه اندومتریوز هستند و 30 تا 50 درصد خانم‌های مبتلابه اندومتریوز نابارورند.