واژینوز باکتریایی چیست؟ علائم و درمان آن

واژینوز باکتریایی، که به عنوان باکتریوز واژن نیز شناخته می شود، شایع ترین علت عفونت واژن برای زنان در سن باروری است. این بیماری اغلب پس از مقاربت جنسی با شریک زندگی جدید ایجاد می شود و در صورتی که زن هرگز رابطه جنسی نداشته باشد، بسیار نادر است که به این نوع بیماری مبتلا شود. همچنین واژینوز باکتریایی خطر ابتلا به عفونت مقاربتی را افزایش می دهد. با این حال، واژینوز باکتریایی یک عفونت مقاربتی محسوب نمی شود و تنها احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهد. واژینوز باکتریایی نوعی عفونت واژینال است که به احتمال زیاد در زنان بین 15 تا 44 سال تأثیر می گذارد.

حقایقی درباره واژینوز باکتریایی

• واژینوز باکتریایی شایع ترین عفونت واژن در بین زنان 15 تا 44 سال است.
• علائم آن ممکن است شامل خارش و ترشح خاکستری و آبکی با بوی “ماهی” باشد.
• اگر واژینوز باکتریایی درمان نشود می تواند منجر به عوارض جدی شود.
• درمان واژینوز باکتریایی معمولاً با آنتی بیوتیک انجام می شود.
• برخی از داروهای خانگی پیشنهاد می شود، اما کسی که علائم این بیماری را دارد باید به پزشک مراجعه کند.

علائم واژینوز باکتریایی

واژینوز باکتریایی ممکن است بدون علائم وجود داشته باشد، اما در صورت بروز علائم، ترشحات واژن، سوزش و خارش را شامل می شود.
ترشحات واژن ممکن است:
• آبکی و رقیق باشد
• به رنگ خاکستری یا سفید باشد
• بوی قوی و ناخوشایندی داشته باشد که اغلب شبیه به بوی ماهی توصیف می شود
در برخی موارد ممکن است علائم دیگری نیز وجود داشته باشد:
• احساس سوزش در هنگام دفع ادرار
• خارش اطراف خارج واژن
بین 50 تا 75 درصد از زنان مبتلا به واژینوز باکتریایی هیچ علامتی ندارند. واژینوز باکتریایی به تنهایی مضر تلقی نمی شود، اما ممکن است عوارضی ایجاد کند که برای خانم ها مضر باشد.

عوارض واژینوز باکتریایی

عوارضی که با واژینوز باکتریایی مرتبط شده اند و می توانند خطرات بیشتری برای این بیماری را شامل شوند:
• عفونت اچ آی وی، واژینوز باکتریایی و حساسیت به ویروس را افزایش می دهد
• برخی از عفونت ها مانند ویروس تبخال، کلامیدیا ، سوزاک و ویروس پاپیلومای انسانی
• به عنوان مثال عفونت بعد از عمل جراحی یا هیسترکتومی

عوارض احتمالی آن در دوران بارداری عبارتند از:
• زایمان زودرس
• از دست دادن جنین
• زود پاره شدن کیسه آمنیوتیک
• آندومتریت پس از زایمان
• تحریک یا التهاب آستر رحم بعد از زایمان
• ناباروری، ناشی از آسیب به لوله های فالوپ، که تخمدان ها را به رحم وصل می کند
• کوریوآمونیونیت، التهاب غشاهای اطراف جنین، معروف به کوریون و آمنیون

کوریوآمیونیتیت احتمال زایمان زودرس را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد. در صورت زنده ماندن نوزاد، خطر ابتلا به فلج مغزی بیشتر است.
اگر یک زن مبتلا به واژینوز باکتریایی باشد ممکن است لقاح در شرایط آزمایشگاهی احتمال موفقیت کمتری داشته باشد.
واژینوز باکتریایی همچنین خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن، عفونت و التهاب دستگاه تناسلی فوقانی زن را افزایش می دهد که می تواند عواقب شدیدی از جمله ناباروری داشته باشد.

علل

واژینوز باکتریایی به دلیل عدم تعادل فلور باکتریایی طبیعی، باکتری های معمول موجود در واژن خانم ها ایجاد می شود. دلیل این که چرا این اتفاق می افتد مشخص نیست. این بیماری با کاندیدیازیس، تریکومونیازیس، متفاوت است. این بیماری ها ناشی از باکتری ها نیستند.

نقش باکتری ها

در تمام قسمت های بدن باکتری وجود دارد، اما برخی از انواع این باکتری ها برای بدن مفید هستند در حالی که برخی دیگر از این باکتری ها برای بدن مضر هستند. هنگامی که باکتری های مضر بیش از حد نرمال وجود داشته باشند، ممکن است مشکلاتی برای بدن به وجود آید.

واژن حاوی باکتری های “خوب” و برخی باکتری های مضر است. واژینوز باکتریایی هنگامی رخ می دهد که باکتری های مضر از حد نرمال بیشتر شوند.
واژن باید حاوی باکتری هایی به نام لاکتوباسیل باشد. این باکتری ها اسید لاکتیک تولید می کنند و باعث می شوند واژن کمی اسیدی شود. این موضوع مانع از رشد سایر باکتری ها در واژن می شود.

سطح پایین تر لاکتوباسیل ها ممکن است باعث شود که واژن کمتر اسیدی شود. اگر واژن آنچنان که نیاز دارد اسیدی نباشد، می تواند بستری را برای افزایش و رشد سایر باکتری های مضر فراهم کند. با این حال، دقیقاً چگونگی ارتباط این باکتری های مضر با واژینوز باکتریایی مشخص نیست.

 

عوامل خطر

هر زنی می تواند به واژینوز باکتریایی مبتلا شود، اما برخی از رفتارها یا فعالیت ها می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
این عوامل شامل موارد زیر می شوند:
شستن بیش از حد واژن
استفاده از آب یا محلول دارویی برای تمیز کردن واژن
شستشو با مایعات ضد عفونی کننده
داشتن یک شریک جنسی جدید
داشتن چندین شریک جنسی
استفاده از مواد شوینده عطری، دئودورانت واژن و برخی از صابون های معطر
سیگار کشیدن
شستن لباس زیر با مواد شوینده قوی
امکان ابتلا به واژینوز باکتریایی از طریق استفاده از توالت فرنگی، ملافه، استخر و لمس اشیاء ممکن نیست.

درمان واژینوز باکتریایی

این بیماری اغلب بدون نیاز به درمان از بین می رود، اما خانم هایی که علائم و نشانه هایی از واژینوز باکتریایی دارند باید برای جلوگیری از عوارض جانبی به پزشک مراجعه کنند و به دنبال درمان باشند.
در صورت عدم وجود علائم جدی ممکن است به درمان نیازی نباشد. بعضی اوقات بیماری بدون هیچ دلیل واضحی ممکن است ظاهر شود و از بین برود.

در صورت وجود ترشحات غیر طبیعی واژن، مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند واژینوز باکتریایی را تشخیص داده و عفونت های دیگری مانند سوزاک را نیز تشخیص بدهد.
همچنین اگر واژینوز باکتریایی درمان نشود می تواند منجر به عوارضی دیگری به خصوص در دوران بارداری شود.

صرف نظر از علائم، بعضی از پزشکان قبل از انجام عمل جراحی هیسترکتومی، آزمایشات مربوط به تشخیص بیماری واژینوز باکتریایی را به تمام زنانی که قرار است این نوع عمل جراحی را انجام دهند، توصیه می کنند.
مردان هم ممکن است به این بیماری مبتلا شوند اما این بیماری تاثیری بر روی آن ها ندارد و معمولاً نیازی به درمان ندارند، اما می توانند واژینوز باکتریایی را بین شرکای جنسی خود که خانم ها هستند، گسترش دهند.

داروهای آنتی بیوتیکی

آنتی بیوتیک ها تا 90 درصد موارد مؤثر هستند، اما این بیماری اغلب طی چند هفته دوباره بر می گردد.
مترونیدازول شایعترین آنتی بیوتیک برای واژینوز باکتریایی است.
این دارو به اشکال زیر موجود است:
• قرص ها: به صورت خوراکی، دو بار در روز به مدت 7 روز. این دارو به عنوان مؤثرترین درمان است ولی در صورت شیردهی یا حامله بودن خانم، ترجیحاً با تجویز پزشک مصرف شود.
• یک قرص واحد: به صورت خوراکی به عنوان یک دوز یک بار مصرف است. در مقایسه با دوره قرص 7 روزه ، احتمالاً واژینوز باکتریایی با این درمان باز می گردد.
• ژل: یک بار در روز ، به مدت 5 روز روی واژن استفاده می شود.

مترونیدازول با الکل واکنش نشان می دهد. این ترکیب می تواند برای بیمار بسیار خطرناک باشد. افرادی که مترونیدازول مصرف می کنند نباید حداقل 48 ساعت بعد از آن الکل مصرف کنند و باید از نوشیدن آن اجتناب کنند.
کلیندامایسین یک آنتی بیوتیک جایگزین است. در صورت مؤثر نبودن مترونیدازول ممکن است مورد استفاده قرار گیرد یا اگر عفونت عود کند می توان از این دارو استفاده نمود. هنگام مصرف کلیندامایسین، روش های پیشگیری از بارداری مانند کاندوم های لاتکس و درپوش های واژنی ممکن است کمتر موثر باشند.

تینیدازول یکی دیگر از آنتی بیوتیک ها است که اگر مترونیدازول موثر واقع نشود یا در صورت عود مجدد واژینوز باکتریایی، گاهی در درمان واژینوز باکتریایی استفاده می شود. این دارو خوراکی است و به صورت یک دوز واحد مصرف می شود. هنگام مصرف این دارو باید از نوشیدن الکل پرهیز شود.

اگر موارد زیر اتفاق بیفتد، آزمایش های بیشتری لازم است:
• علائم همچنان ادامه پیدا کند
• علائم از بین بروند اما دوباره بر گردند
• بیمار باردار باشد

عود علائم

حدود 30 درصد از زنانی که علائم آن ها با درمان از بین می رود، در عرض 3 ماه دوباره عود می کند و علائم 50 درصد دیگر از زنان در عرض 6 ماه عود می کنند.
علائم بیماری ممکن است با مصرف یک دوره 7 روزه مترونیدازول خوراکی یا واژینال یا کلیندامایسین درمان شود. اگر درمان قبلی از طریق خوردن دارو انجام شده است، ممکن است بار دوم درمان واژینال انجام شود و اگر اولین درمان واژینال بود، درمان بعدی باید از طریق خوردن دارو انجام شود.
اگر علائم بیماری بیش از سه بار در طی 12 ماه اتفاق بیفتد، پزشک ممکن است یک ژل مترونیدازول واژینال برای تجویز دو بار در هفته به مدت 3 تا 6 ماه تجویز کند.

تشخیص

ممکن است پزشک بتواند بیماری را از توضیحات علائم، شرح حالات و معاینه جسمی تشخیص دهد. معمولا پزشکان در معاینات جسمی به دنبال بوی نامطبوع و ترشح رقیق، سفید یا خاکستری رنگ می گردند.
اگر بیمار از نظر جنسی فعال باشد و احتمال وجود بیماری عفونی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایشات تشخیصی را انجام دهد. پزشک برای جمع آوری سلول های نمونه از دیواره واژن می توان از یک حلقه کوچک پلاستیکی استفاده کرد. برای ارزیابی میزان اسیدیته، ممکن است تعادل pH واژن اندازه گیری شود.

درمان های خانگی

هیچ داروی سنتی و بدون نسخه برای واژینوز باکتریایی تأیید نشده است، اما شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه پروبیوتیک ها می توانند به درمان واژینوز باکتریایی کمک کنند.
مروری بر مطالعاتی که در ژانویه سال 2014 منتشر شد، نتیجه می گیرد:
اگرچه نتایج مطالعات مختلف بحث برانگیز است، اما اکثر مطالعات به نفع پروبیوتیک ها در پیشگیری یا درمان واژینوز باکتریایی بوده و عوارض جانبی آن گزارش نشده است. بنابراین، توصیه می شود مصرف روزانه فرآورده های پروبیوتیکی را برای بهبود سلامت عمومی زنان انجام شود.
با این حال ، برای تأیید اثربخشی آن، تحقیقات بیشتری لازم است.
برخی از داروهای خانگی دیگری نیز پیشنهاد شده است، اما از آنجا که واژینوز باکتریایی می تواند منجر به عوارض جدی شود، هر کسی که دارای علائم باشد باید به پزشک مراجعه کند.

نکات پیشگیری

هیچ راه مشخصی برای جلوگیری از ابتلا به واژینوز باکتریایی وجود ندارد، زیرا دلایل دقیق آن هنوز ناشناخته مانده است. با این حال، برخی از نکات می تواند به جلوگیری از بروز آن کمک کند.
این نکات شامل موارد زیر است:
• رابطه جنسی با کاندوم داشته باشید
• واژن را بیش از حد شستشو ندهید
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، خاطرنشان می کند که واژینوز باکتریایی به ندرت در زنانی که هرگز رابطه جنسی نداشته اند، بروز کرده است و این بیماری عموما در زنانی رخ می دهد که دارای رابطه جنسی هستند.